Maatwerk Leiderschap in strategische (beleids-) processen

Meervoudig kijken, wendbaarheid, het versterken van het strategisch vermogen en van de blik naar buiten: het zijn thema’s die in de maatwerktrajecten rondom leiderschap in strategische processen aan de orde komen. Meer kennis van de inhoud is niet meer voldoende. Effectiever handelen vraagt om een andere manier van kijken en de verbinding aangaan met strategische partners. Om een bezinning op eigen drijfveren, overtuigingen en gedrag.

Voor de Politieacademie ondersteunden we de rolswitch van de vakinhoudelijke experts naar kennismakelaars, die de kennisstroom regisseren tussen aanbieders, strategische beleidsgroepen en webredacties. In dat leerproces is de professie van kennismakelaar uitgediept, zijn de ketens en netwerken geïdentificeerd, is geïnvesteerd in werkrelaties met afnemers en zijn goed hanteerbare professionele standaarden ontwikkeld. Recent is daar de betekenis van sociale media aan toegevoegd.

In een middelgrote gemeente stonden de relaties tussen bestuur, management en medewerkers onder druk. Eerdere interventies hebben weinig resultaat opgeleverd. Na een indringende verkenning met het management wordt besloten de strategische functie te versterken. We ontwikkelen een traject voor een groep beleidsmakers en projectleiders met professionele ontwikkeling, interventies in de organisatie en werken aan politiek gevoelige projecten. Management en bestuur worden hier nauw bij betrokken. Zo ontstaan nieuwe gesprekken die het midden houden tussen confronterend en constructief.

Maatwerk Excelleren in een politiek bestuurlijke omgeving

Politiek Bestuurlijke Gevoeligheid of Sensitiviteit blijft op alle niveaus in het openbaar bestuur een belangrijk thema. Voor de adviseur die regelmatig moet schakelen met zijn of haar bestuurder tot en met de medewerker op afstand die vooral op pad is en ziet wat er buiten concreet speelt. Een belangrijke vaardigheid om in dit krachtenveld effectief te kunnen opereren is het zich kunnen verplaatsen in de ander. Het eigen oordeel mag niet blokkeren maar moet juist een trigger zijn om te onderzoeken wat de ander beweegt. Alleen dan kun je langszij komen. In combinatie met thema’s als adviseren, opdracht geven en opdracht nemen en op basis van de eigen ervaringen wordt een stevige impuls gegeven aan de ontwikkeling van medewerkers en van de organisatie.

De financiële en HRM-adviseurs van de gemeente Leiden wilden zich meer als businesspartners profileren dan puur als middelenadviseurs. We hebben hen in deze ontwikkeling ondersteund met een gevarieerd programma waarin proactiviteit, verdieping van adviesvaardigheden en een steviger intern samenspel centraal stonden.

Medewerkers van een directie van het ministerie van Economische Zaken wilden hun bestuurlijke antenne versterken na een lastige start met de nieuwe staatssecretaris. Deze behoefte vormde de basis voor een masterclass en een leertraject. We werken in dit traject op twee fronten tegelijk: aan de positie van de nieuwe directie in het krachtenveld en aan de relatie met de staatssecretaris. We vinden raakvlakken in de passies van de staatsecretaris en de ‘drive’ van de directie.

De wens van de nieuwe wethouder was het politiek rationeler inzetten van producten van de Amsterdamse Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer. Hét moment om beproefde leerwerktrajecten Bestuursgevoeligheid te intensiveren. Naast breder leren kijken naar de bestuurlijke context bieden we een grotere wisselwerking tussen deelnemers en het middenkader met specifieke aandacht voor de ‘screeningscommissie’. Het resultaat is een vernieuwd, gezamenlijk gedragen handelingsperspectief dat aansluit bij de stijl van besturen van de wethouder. Het perspectief doet bovendien recht aan de expertise en rol van de dienst en de individuele rolopvattingen. Er ligt nu een raamwerk om stukken ‘screeningsproof’ aan het College voor te leggen.

De Drentse Provinciale Staten kiezen na de recente verkiezingen voor een uitbreiding van de Statengriffie. Een behoorlijk aantal Statenleden treedt zonder erfenis aan in de Statenzaal. De nieuwe Statengriffie, tien professionals sterk, staat intussen klaar om hen met advies en onderzoek van dienst te zijn. Een dienstbaarheid die verankerd is in eigen kennis en expertise. Met een scherp oog voor de politieke dynamiek en rationaliteit wil de griffier in een op maat gesneden programma bouwen aan een gemeenschappelijke basis om de kern van hun taak als een spin in het krachtenveld van de Staten uit te voeren.

De gemeente Valkenswaard wil haar interne adviseurs laten werken aan manieren om zich te profileren, te positioneren en hun adviesvaardigheden aan te scherpen. Tijdens groepsbijeenkomsten en in workshops leren de adviseurs over opdrachtgevers bevragen, bewegen in het krachtenveld en met afstand naar eigen handelen kijken. Het uitwisselen van ervaringen met de groep wordt als zeer positief ervaren. Een waardevolle bijkomstigheid is dat er op natuurlijke wijze samenwerking ontstaat tussen de adviseurs uit verschillende disciplines.

Na een eerder traject Bestuurlijke Sensitiviteit heeft het Hoogheemraadschap Delfland er nu voor gekozen om samen met Publiek  Domein een modulair aanbod te ontwikkelen onder hetzelfde thema. Medewerkers kunnen één of meerdere modules kiezen die passen bij hun persoonlijke leervraag. Het aanbod bestaat in eerste instantie uit een basismodule Bestuurlijke Besluitvorming (wat is bestuurlijke sensitiviteit in mijn werk?), een module Bestuurlijk Stukken Beter waarin de schriftelijke voorstellen centraal staan (hoe komen teksten over en is het duidelijk wat er van de bestuurder wordt gevraagd en waarom?) en een module ‘Ik en mijn bestuurder’ (hoe kan ik beter schakelen tussen mijn werk en dat van mijn bestuurder?).

Met de opdrachtgever van het Directoraat Generaal van het ministerie van Economische Zaken heeft Publiek Domein een aanbod ontwikkeld om het samen leren te stimuleren. Niet een training waar mensen individueel naar toe worden gestuurd, maar bijeenkomsten waarin samen onderzoeken, reflecteren en feedback geven centraal staan. De ene keer rond een vooraf vastgesteld thema, de andere keer een open space waarin de deelnemers zelf sturend zijn of bijvoorbeeld een game. Als vanzelf verbreedt de aandacht zich hiermee van ‘hoe doe ik het?’ naar ‘hoe doen wij het met elkaar?’ Wat zijn de grote thema’s? Wat zijn de formele en informele regels? Wat is de dominante cultuur en hoe verhoud ik me daarmee?

Maatwerk Excelleren in een politiek bestuurlijke omgeving

Politiek Bestuurlijke Gevoeligheid of Sensitiviteit blijft op alle niveaus in het openbaar bestuur een belangrijk thema. Voor de adviseur die regelmatig moet schakelen met zijn of haar bestuurder tot en met de medewerker op afstand die vooral op pad is en ziet wat er buiten concreet speelt. Een belangrijke vaardigheid om in dit krachtenveld effectief te kunnen opereren is het zich kunnen verplaatsen in de ander. Het eigen oordeel mag niet blokkeren maar moet juist een trigger zijn om te onderzoeken wat de ander beweegt. Alleen dan kun je langszij komen. In combinatie met thema’s als adviseren, opdracht geven en opdracht nemen en op basis van de eigen ervaringen wordt een stevige impuls gegeven aan de ontwikkeling van medewerkers en van de organisatie.

De financiële en HRM-adviseurs van de gemeente Leiden wilden zich meer als businesspartners profileren dan puur als middelenadviseurs. We hebben hen in deze ontwikkeling ondersteund met een gevarieerd programma waarin proactiviteit, verdieping van adviesvaardigheden en een steviger intern samenspel centraal stonden.

Medewerkers van een directie van het ministerie van Economische Zaken wilden hun bestuurlijke antenne versterken na een lastige start met de nieuwe staatssecretaris. Deze behoefte vormde de basis voor een masterclass en een leertraject. We werken in dit traject op twee fronten tegelijk: aan de positie van de nieuwe directie in het krachtenveld en aan de relatie met de staatssecretaris. We vinden raakvlakken in de passies van de staatsecretaris en de ‘drive’ van de directie.

De wens van de nieuwe wethouder was het politiek rationeler inzetten van producten van de Amsterdamse Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer. Hét moment om beproefde leerwerktrajecten Bestuursgevoeligheid te intensiveren. Naast breder leren kijken naar de bestuurlijke context bieden we een grotere wisselwerking tussen deelnemers en het middenkader met specifieke aandacht voor de ‘screeningscommissie’. Het resultaat is een vernieuwd, gezamenlijk gedragen handelingsperspectief dat aansluit bij de stijl van besturen van de wethouder. Het perspectief doet bovendien recht aan de expertise en rol van de dienst en de individuele rolopvattingen. Er ligt nu een raamwerk om stukken ‘screeningsproof’ aan het College voor te leggen.

De Drentse Provinciale Staten kiezen na de recente verkiezingen voor een uitbreiding van de Statengriffie. Een behoorlijk aantal Statenleden treedt zonder erfenis aan in de Statenzaal. De nieuwe Statengriffie, tien professionals sterk, staat intussen klaar om hen met advies en onderzoek van dienst te zijn. Een dienstbaarheid die verankerd is in eigen kennis en expertise. Met een scherp oog voor de politieke dynamiek en rationaliteit wil de griffier in een op maat gesneden programma bouwen aan een gemeenschappelijke basis om de kern van hun taak als een spin in het krachtenveld van de Staten uit te voeren.

De gemeente Valkenswaard wil haar interne adviseurs laten werken aan manieren om zich te profileren, te positioneren en hun adviesvaardigheden aan te scherpen. Tijdens groepsbijeenkomsten en in workshops leren de adviseurs over opdrachtgevers bevragen, bewegen in het krachtenveld en met afstand naar eigen handelen kijken. Het uitwisselen van ervaringen met de groep wordt als zeer positief ervaren. Een waardevolle bijkomstigheid is dat er op natuurlijke wijze samenwerking ontstaat tussen de adviseurs uit verschillende disciplines.

Na een eerder traject Bestuurlijke Sensitiviteit heeft het Hoogheemraadschap Delfland er nu voor gekozen om samen met Publiek  Domein een modulair aanbod te ontwikkelen onder hetzelfde thema. Medewerkers kunnen één of meerdere modules kiezen die passen bij hun persoonlijke leervraag. Het aanbod bestaat in eerste instantie uit een basismodule Bestuurlijke Besluitvorming (wat is bestuurlijke sensitiviteit in mijn werk?), een module Bestuurlijk Stukken Beter waarin de schriftelijke voorstellen centraal staan (hoe komen teksten over en is het duidelijk wat er van de bestuurder wordt gevraagd en waarom?) en een module ‘Ik en mijn bestuurder’ (hoe kan ik beter schakelen tussen mijn werk en dat van mijn bestuurder?).

Met de opdrachtgever van het Directoraat Generaal van het ministerie van Economische Zaken heeft Publiek Domein een aanbod ontwikkeld om het samen leren te stimuleren. Niet een training waar mensen individueel naar toe worden gestuurd, maar bijeenkomsten waarin samen onderzoeken, reflecteren en feedback geven centraal staan. De ene keer rond een vooraf vastgesteld thema, de andere keer een open space waarin de deelnemers zelf sturend zijn of bijvoorbeeld een game. Als vanzelf verbreedt de aandacht zich hiermee van ‘hoe doe ik het?’ naar ‘hoe doen wij het met elkaar?’ Wat zijn de grote thema’s? Wat zijn de formele en informele regels? Wat is de dominante cultuur en hoe verhoud ik me daarmee?

Maatwerk Verbinden vanuit maatschappelijke opgaven

Publiek Domein vormt een onafhankelijke ontmoetingsplaats voor mensen die werkzaam zijn op het raakvlak van het ambtelijke, politiek bestuurlijke en maatschappelijke domein. Mensen die werken aan oplossingen voor brede en complexe maatschappelijke vraagstukken. Hiervoor is het noodzakelijk dat zij bereid zijn verbindingen aan te gaan met anderen. Inmiddels zien we dat regie en alliantievorming zijn ingeburgerd als stijl van de interne en externe werkorganisatie. Bij actuele ontwikkelingen als transitie Jeugdzorg en burgerparticipatie zijn de opgaven van een andere orde. Ze gaan meer over verandering dan over vernieuwing of verbetering. Voor deze nieuwe opgaven zijn gemeenten en partners gebaat bij een andere manier van kijken en interveniëren. In onze maatwerk trajecten bieden we ook voor deze opgaven een programma met o.a. een alliantielab en de methodiek van Whole Scale Change.

De gemeente Delft werkt met interne regisseurs die de gemeentebrede ondersteuning regelen op het vlak van financiën, HRM, ICT, etc. De gemeente wil deze regisseurs een steun in de rug geven bij het effectief vormgeven van hun rol en positie. Tijdens het leertraject versterken we de regisseurskwaliteiten en geven de regisseurs gelegenheid hun ervaringen te delen. De reacties zijn positief: ‘Het geeft me meer houvast om rolbewust bezig te zijn.’ Het bewust vormgeven van hun nieuwe professionele identiteit versterkt de effectiviteit, het delen van ervaringen geeft lucht, de ingebouwde coaching en intervisie leiden tot zelfreflectie.

Naar aanleiding van de kanteling in de WMO zoeken gemeenten een creatieve aanpak bij het ondersteunen van mensen met een zorgvraag. Er moet efficiënter gebruikgemaakt worden van individuele voorzieningen, terwijl de ondersteuning vanuit de gemeente persoonlijker wordt. We hebben de medewerkers van de afdeling WMO bij de gemeente Brunssum getraind in het vergroten van hun creativiteit in de behandeling van aanvragen. Metafoor daarbij was The A-team. Om deze andere manier van denken te bevorderen, kregen de medewerkers onverwachte opdrachten, zoals het interviewen van Brunssumers tijdens de koopavond.

Publiek Domein verzorgde bij o.a. de Omgevingsdienst Zuid-Holland, de Belastingdienst en de gemeente Castricum incompany trajecten om regisseurs steviger in het zadel te zetten. We vertaalden onze leergang voor regisseurs naar maatwerk. Zo divers als deze organisaties zijn, zoveel overeenkomsten zijn er tijdens de bijeenkomsten. Leiderschap, omgaan met een palet aan belangen en (innerlijke) koersbepaling om resultaten te halen zijn vaak bepalend voor de casuïstiek. Rolbewustzijn, strategische wendbaarheid, bestuurlijk anticiperen en teamgeest onder de regisseurs komen ervoor in de plaats.

Voor senior adviseurs van Rijkswaterstaat maakten we een training Netwerken in een politieke omgeving. De nadruk in het compacte programma ligt op het aangaan van duurzame verbindingen met partners uit het politieke, maatschappelijke, bestuurlijke en ook ambtelijke domein. We bieden de adviseurs concrete handvatten voor een regiestrategie voor lopende actuele dossiers en doorlopen met hen in een zogenaamd Alliantielab het proces van alliantievorming. De training is een coproductie van Publiek Domein en Van de Bunt Adviseurs.

Een welzijnsinstelling uit Den Haag wil haar veranderende aanpak verdiepen. Van de ruim tweehonderd professionals wordt gevraagd om zo veel mogelijk de doelgroepen aan te spreken op eigen kracht en faciliterend te zijn in wat daarvoor nodig is. Zij gebruiken hiervoor als uitgangspunt de acht bakens van Welzijn Nieuwe Stijl. Met meespeeltheater voor al het personeel als kick-off en een serie workshops per wijkteam, stimuleert Publiek Domein de transitie. We werken met plezier voor deze maatschappelijke organisatie. Een verbreding van het werkterrein, van overheid naar ook aanvragen van maatschappelijke instellingen is al jaren een tendens bij Publiek Domein.

Maatwerk voor een kort inspirerend programma

Voor wie op zoek is naar een inspirerende activiteit of een kort programma voor team of afdeling, bieden wij maatwerk mogelijkheden. We maken op basis van uw vraag een voorstel, met workshops of masterclasses uit onze Publiek Domein Dagakademie als basis.

Een projectleider bij de gemeente Dordrecht wil bij zijn afscheid geen gewone receptie, maar een inhoudelijke bijeenkomst met een zelfgekozen thema: contact. We hebben dit vorm gegeven in een  ‘Dordrecht Draait Door’. Tijdens een talkshow met filmpjes en verschillende gasten wordt gediscussieerd over vragen als: ‘Wat is contact?’ ‘Wanneer heb je echt contact, wanneer niet, en hoe komt dat?’ Het tweede deel van de bijeenkomst bestaat uit een interactieve oefening met de hele zaal, waarin in kleine groepjes wordt gezocht naar de ‘succesfactoren’ en de ‘saboteurs’ van contact. De tegeltjeswijsheden die daaruit voortkomen, worden op tegels gezet en aan de gemeente cadeau gedaan.

Een teamleider van de gemeente Almere wil haar mensen een paar stevige impulsen voor professionalisering geven, zonder dat het een team ontwikkelingstraject wordt. “Echt impulsen,” zei ze, “het zijn enthousiaste professionals die keihard gewerkt hebben. Ik gun ze inspiratie en een gesprek met elkaar vanuit nieuwe inzichten.” We hebben zes workshops voor deze adviseurs/regisseurs aangeboden op basis van de zoekvraag, waaruit het team er met elkaar vier gekozen heeft. In een serie van vier losse dagen hebben we deze workshops en masterclasses uitgevoerd. Minder in een ontwikkellijn zoals we doen bij ontwikkelingstrajecten, meer zelfsturende reflectie en follow-up door het team en haar teamleider zelf.

In het aanbod van Publiek Domein vormt coaching een kleine parel. Professionals, leidinggevenden en bestuurders kloppen aan voor tijdelijke reflectie en ruggensteun. De oude vrees dat een coach zoeken een teken van zwakte lijkt, heeft plaatsgemaakt voor de opvatting dat elders bronnen aanboren een professionele stap is.